CHP’de seçim çalışması! Geçmişte tüm düğmelere bastı.
Cumhuriyet Halk Partisi’nin ve tabii ki Genel Önder Kemal Kılıçdaroğlu’nun seçim yenilgisi artarak tartışılmaya devam ediyor.
“Temelde CHP’liler”yenilgide partinin ve liderinin samimiyetsizliği. “açılış”çabalarının en büyük etken olduğunu savunuyor.
Nitekim CHP/Kılıçdaroğlu, özellikle Altı Levha ile birlikte bir gün milliyetçi, bir gün merkezde demokrat, bir gün İslamcı ve bazen de ırkçı görüntüler sergiledi.
Seçim sürecinde bu “CHP tüm tuşlara basıyor” çağrıldı. Bu “çoklu tuş karmaşası”CHP tarihinde ilk kez görülmüyor.
Yine geçmişteki o samimiyetsiz açılım bugün olduğu gibi millet tarafından sahiplenilmedi ve sonuç CHP için hüsran oldu.
Oy sorunu başlayınca…
“Devlet Kuran Parti”Zirve ünvanını kullanan CHP, 1946 yılına kadar, bir kısmı gizliden gizliye de olsa birkaç girişim dışında ülkeyi tek parti siyasi ortamında tutmuş, dört yıllık muhalefetin ardından 1950’de iktidarı bu partiye devretmiştir. 1946 seçimlerinden sonra Demokrat Parti’ye.
İlk yıllardan itibaren sergilenen katı laiklik uygulamaları, ekonomide refahın yaygınlaşmasındaki büyük eksiklikler ve özellikle sonraki yıllarda İkinci Dünya Savaşı’nın getirdiği acılar, sefalet ve sefalet, CHP’ye karşı halkı doğru düşünmeye sevk etti.
Bu durumu dikkate alan CHP’nin zirve yaptığı isimler şöyle: “yumuşatma”Sinyaller vermeye başladı.
Bu gelişmeler karşısında pragmatist tavrında bir sakınca görmeyen CHP yönetimi, kısa süre öncesine kadar suç sayılan birçok konuya sıcak bakmaya ve izin vermeye başladı.
CHP tekke ve tekkeler açıyor!
CHP yönetimi, 1946 seçimleri öncesi; İlk kez sayısı 30 iken ve öğrenci varken “Talep yok”diyerek, sayı ilk ikidir ve “kurs”Halkın seviyesine indirilen ve daha sonra tamamen kapatılan imam hatipleri vatandaşların tepkisinin artması üzerine açıp çoğaltmayı düşünmüşlerdi.
Böylece 1946 seçimleri sürerken, önce yavaş yavaş, 1950 seçimleri ufukta belirince peş peşe yeni imam hatipler açıldı.
Yine CHP’nin önerisiyle tekke ve zaviyeleri kapatan 5566 sayılı Kanun’da 1 Mart 1950’de yapılan değişiklikle bazı türbeler halkın ziyaretine açıldı.
Tabii bu yumuşama tarihinin ortası ve 14 Mayıs 1950’de yapılacak seçimlerin olması çok düşüktü. “sadece tesadüf”Tümü!
Dönemin yazarlarından Hamdullah Suphi Tanrıöver’in anılarında; Yugoslavya’nın çok ünlü şairlerinden biri İstanbul’a geldiğinde ona eşlik etmiş, şair türbeleri ziyaret etmek istediğinde de ona eşlik etmiştir. “Kapalı. Geçmişimizle bağlarımızı bir süreliğine kesmeye karar verdik.”Yugoslav şairin dediği gibi, “Böyle bir tarihe sahip olmayan milletler, tarihin huzurunda efsaneler uydururlar. Harika bir geçmişiniz var; Bu tarihi yapanların türbesini nasıl kapatırsınız!”Utanarak anlattı söylediklerini.
Hacılar için döviz bozdurma, yeni İlahiyat Fakültesi, “dindar” Başbakan
CHP’nin 1946 seçimlerinde bilinmeyen bir tasnifle tüm oyları çalmasına rağmen, Demokrat Parti’nin köklü bir ilerleme kaydetmesi için yeterince yumuşak olamadı.
Demokrat Parti’nin önümüzdeki seçimlerde çok daha tatmin edici sonuçlar alacağı belliydi. Bu nedenle CHP, oy korkusuyla DP ile özgürlükçü bir tavırla rekabet etmeye çalışıyordu.
Bu doğrultuda hacı adaylarına döviz tahsisi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nin açılışı merhum Mehmet Âkif Ersoy’un “Şemseddin’im”Övdüğü eski medrese hocası Şemsettin Günaltay’ı Başbakan yapmak, DP karşısında geri kalmamak için her zaman motivasyonu olmuştur.
Fevzi Çakmak’la oldubitti yapacaklardı.
1946 seçimlerinde milletin saygı duyduğu bazı dindar ve milliyetçi isimleri aday göstermeye çalışan CHP, bu konuda Mareşal Fevzi Çakmak’ı resmen alt etti.
Mareşal Demokrat Parti’ye lütuf gösterince CHP’nin önde gelen isimlerinden Şükrü Saraçoğlu, Fevzi Çakmak ile beş kez görüşerek CHP’den aday olmasını istedi ancak paşa hep olumsuz yanıt verdi.
Saraçoğlu, “Kamuoyunun önünde bir oldubitti yapıyoruz.”Çakmak derken, “Yalvarırım böyle bir şey yapma, darılırım.”Son noktayı koydu.
Müftüler CHP’ye oy istedi: “CHP’den ayrılmayın”
1950 seçimleri yaklaşırken iş başındaki CHP camileri ve müftüleri kendi siyasi propagandası için kullanmaya başladı.
CHP’nin atadığı müftülerin maiyetinde çalışan az sayıdaki din görevlisi bile DP’yi eleştiriyor, CHP’yi övüyordu.
Bir müftünün hutbesinde, “Ey Müslüman topluluğu! Buraya bir görev için gelmedim. Ben bu platforma Allah’ın emirlerini sizlere iletmek ve yol göstermek için geldim. Abdestsiz Demokrat Parti’nin bazı üyeleri, her taraftan halka girerek nifak ve fitne tohumları ekmeye çalışıyor. Bunlara kanmayın, CHP’den ayrılmayın. Doğru yol budur.”dedi.
başka bir vaiz “Ey cemaat, size çok önemli bir şey söyleyeceğim. Ülkede çeşitli partiler kuruluyor. Bu kadar partiye ne gerek var? Diğerleri battı. Cumhuriyet Halk Partisi’nden başka partiye girmeyin. “konuşmuştu.
Yakup Kadri: CHP tarikatlarla işbirliği yapıyor
Partinin ideologlarından Yakup Kadri Karaosmanoğlu’na, CHP’nin durmaksızın muhafazakar kesimlerle işbirliği yapma girişimlerinden dolayı, “CHP, seçimlerin yaklaştığı günlerde yaşadığı bazı zorluklar nedeniyle tarikatlarla işbirliği yapıyor.”sözlerini söylemişti.
1950’de Demokrat Parti’nin seçim kampanyasını yürüten Celal Bayar, halkın gittiği her yerde hızlı bir şekilde şunları söyledi: “CHP bizi imamsız bıraktı, cenazemizi zor gömüyoruz. Geçim yok, kefen bile yok.”Söylediklerini anlatıyor ve bu telaffuzlar üzerinden CHP’ye yüklendi.
“Ölüler günlerce ortalıkta kalır”
Durum Bayar’ın polemik aşkından kaynaklanmıyordu. Gerçekten de durum vahimdi. Örneğin Diyanet İşleri Başkanlığı da yapan din alimi Ahmet Hamdi Akseki’nin bir raporunda, “Camilerde imamlık yapacak imam yok. Bazı köylerde ölüleri gömecek yer olmadığı için ölüler günlerce kalıyor.”o yazdı.
Hamdullah Suphi Tanrıöver, CHP kongresinde yaptığı konuşmada, “Meclis kapıcıları benden imam istiyor.”dedi.
Ancak ne 1946 seçimlerinden önceki sergiler ne de 1950 seçimlerinde ortaya çıkanlar. “Milleti ile barışık, değerlere saygılı CHP”görüntü, günümüzün moda sözleriyle, “seçmen tarafından satın alınmadı.”
Kaynak:
– Yardım. Doç. Murat Kılıç, “Tek Parti Döneminde Milliyetçilik ve CHP”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2012 / Bahar
– Prof. Dr. Osman Akandere, “1946 Seçimleri Üzerine Tartışmalar”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 76, Yıl 2010
– Yardım. Doç. Dr. Ensar Yılmaz, “1946 Seçimlerinden Öne Çıkanlar”, ODTÜ Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Sayı: 1, Yıl: 2010
– Yardım. Doç. Dr. Çağlar Deniz, “Tek Parti Döneminde Devrimci Rij’at Olarak Dini Girişimler: İmam Hatip Dersleri Örneği”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 7, Yıl 2014
